Το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών (ΕΚΕΦΕ) «Δημόκριτος» ιδρύθηκε το 1961 ως Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ». Σήμερα, αποτελεί το μεγαλύτερο διεπιστημονικό Ερευνητικό Κέντρο της Ελλάδας με περίπου 190 Ερευνητές και Ειδικούς Λειτουργικούς Επιστήμονες και περισσότερα από 500 άτομα ερευνητικό προσωπικό που απασχολείται σε έργα χρηματοδοτούμενα από κρατικά κονδύλια, την Ευρωπαϊκή Ένωση, Διεθνείς Οργανισμούς και τη Βιομηχανία.
Το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» έχει ανταγωνιστική παρουσία στη διεθνή έρευνα. Βιβλιομετρικές αναλύσεις από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, το Nature Index, αναδεικνύουν το Κέντρο ανάμεσα στους κορυφαίους ελληνικούς οργανισμούς όσον αφορά την ποιότητα των επιστημονικών δημοσιεύσεων. Αντίστοιχες αναλύσεις (Διανέοσις – ΕΜΠ) σχετικά με την ικανότητα του Κέντρου να προσελκύει και να συντονίζει ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά προγράμματα, συμπεριλαμβάνουν τον Δημόκριτο στα 50 κορυφαία ιδρύματα της Ευρώπης.
Το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» συντονίζει τρεις μεγάλες εθνικές ερευνητικές υποδομές (Innovation_el, Openscreen και Calibra) και συμμετέχει σε ακόμα οκτώ. Ταυτόχρονα υποστηρίζει εργαστήρια, πιστοποιημένα για την ποιότητά τους, με εξειδίκευση σε μετρήσεις και δοκιμές για το Περιβάλλον, την Ενέργεια, το Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας στην Ογκολογία καθώς και το Εθνικό Εργαστήριο Αντιντόπιγκ.
Το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» συμμετέχει σε Μεταπτυχιακά προγράμματα σε συνεργασία με Πανεπιστημιακά Τμήματα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Οι Διδακτορικοί φοιτητές του Κέντρου μπορούν να επωφεληθούν από το διεπιστημονικό ερευνητικό περιβάλλον του και σημαντικά προγράμματα τα οποία παρέχει, όπως το Πρόγραμμα Βιομηχανικών Υποτροφιών που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Ταυτόχρονα, δράσεις με στόχο την επικοινωνία της επιστήμης απευθύνονται σε νέους μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Διοργανώνονται επίσης εκθέσεις και εκδηλώσεις “Ανοικτών Θυρών” που απευθύνονται σε ενήλικες με ενδιαφέρον για την Επιστήμη και την Τεχνολογία καθώς και σε ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες.
Το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» έχει υιοθετήσει πολιτικές για τη μεταφορά τεχνολογίας που προάγουν την επιχειρηματικότητα δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα αρχικά, επισφαλή στάδια δημιουργίας μιας start-up εταιρίας. Όλο το Ερευνητικό Προσωπικό του Κέντρου ενθαρρύνεται για τη συμμετοχή του σε εταιρείες spin-off. Με στόχο την υποστήριξη της καινοτομίας το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» συντηρεί πλούσιο χαρτοφυλάκιο με πληθώρα διεθνών και ελληνικών πατεντών και έχει προσελκύσει ιδιωτικά κονδύλια από διεθνείς εταιρείες για
τη συν-ανάπτυξη διανοητικής ιδιοκτησίας. Στο Τεχνολογικό Πάρκο «Λεύκιππος”, φιλοξενούνται περισσότερες από 40 νεοφυείς εταιρίες, με περισσότερους από 250 εργαζόμενους καθώς και ερευνητικά εργαστήρια μεγάλων διεθνών εταιρειών, οι οποίες βρίσκονται σε διαρκή συνεργασία και αλληλεπίδραση με την ερευνητική κοινότητα του Δημοκρίτου προσελκύοντας ταλαντούχους ερευνητές από όλον τον κόσμο.
Ο κόμβος ψηφιακής καινοτομίας AHEDD (the Attica Hub for the Economy of Data and Devices) υποστηρίζει τον ψηφιακό μετασχηματισμό των Ελληνικών Επιχειρήσεων με τεχνολογίες αιχμής στο Διαδίκτυο των Αντικειμένων, την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις τηλεπικοινωνίες 5G. Στα πλαίσια αυτά αναπτύσσεται το Giga Campus by Vodafone and Demokritos.
Την πενταετία 2021 – 2026 θα ολοκληρωθεί το μεγάλο έργο της επέκτασης και ανακαίνισης των κτιριακών εγκαταστάσεων του Δημοκρίτου, ιστορικό έργο συνολικού προϋπολογισμού 48.33 εκατ. ευρώ που συγχρηματοδοτείται από το Ελληνικό Δημόσιο και την Ευρωπαϊκή τράπεζα Επενδύσεων.
Στο Κέντρο λειτουργούν πέντε ανεξάρτητα Ινστιτούτα που επικεντρώνουν την έρευνά τους σε διαφορετικούς επιστημονικούς τομείς.
